Archiwum

Czy umiemy i chcemy obronić niepodległość i wolność?

Poruszyła mnie drobna notatka prasowa stwierdzająca, że trzech byłych polskich premierów, dziś posłów w Parlamencie Europejskim, w ostrym tonie zażąda od szefowej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen informacji o przebiegu spotkania z szefem polskiego rządu Mateuszem Morawieckim.

Polityków zaniepokoiło, że wedle nieoficjalnych doniesień spotkanie przebiegło w dobrej atmosferze, polski plan odbudowy jest pozytywnie oceniany, możliwe są kompromisy na wielu polach i generalnie sprawy idą w dobrym dla Polski kierunku. Co więcej, szefowa Komisji Europejskiej miała podkreślić, że Polska jest wśród krajów, które przykładają niezwykle dużą wagę do uczciwości wydawania środków, że nie ma u nas żadnego przyzwolenia na korupcję.

Nie wiem, czy z tej dobrej rozmowy coś konkretnego wyniknie, jakieś danie Polsce chwili spokoju. Znawcy spraw zwracają uwagę, iż w relacjach Polski z Brukselą tylu szatanów jest czynnych, by znów zacytować poetę Kornela Ujejskiego, że tego typu zarysy kompromisów szybko są rozbijane.

Zwyczajnie grillowanie Polski niektórym państwom i grupom wpływu się opłaca, jest warunkiem trwania ich karier lub jest widziane jako narzędzie do przejęcia tu władzy. Ale to, że można tak otwarcie grać na klęskę Polski i Polaków, zawstydza.

Kwestia jawnej gry przeciw Polsce, widzenia w jakichś karach i sankcjach drogi do sukcesu, to tylko refleks, odbicie głębszego procesu. Trzeba powiedzieć jasno, że państwo polskie, jego ustrój i elity przechodzą dziś fundamentalny sprawdzian. Czy umiemy i chcemy obronić niepodległość, suwerenność i demokrację? Ile dla nas znaczy Konstytucja RP, która jasno określa ramy współpracy międzynarodowej i nie pozwala na obejmowanie nadzorem, także brukselskim, kolejnych obszarów naszego życia społecznego i gospodarczego? Czy pozwolimy biurokracji unijnej na sprawowanie kontroli, wymuszanie jakiejś kontrasygnaty, zgody w kolejnych sferach, w żaden sposób nieujętych w unijnych traktatach? Może za chwilę trybunały unijne zażądają prawa akceptacji wyniku polskich wyborów? To też przyjmiemy?

Stan prawny jest precyzyjnie opisany: są sfery, w których Polska przekazała własne uprawnienia instytucjom unijnym. I tu nikt z tym nie polemizuje. Choćby wspólny rynek, część polityki rolnej, wspólny budżet. Ale są takie obszary, które pozostają wyłączną kompetencją państw narodowych. Jak edukacja, organizacja sądownictwa, w tym sądownictwa dyscyplinarnego sędziów. A jednak Bruksela wyciąga po nie ręce, chce nadzorować, decydować. Tu jest istota problemu: w sięganiu przez różne instytucje unijne po władzę w obszarach, o których – jak celnie przypomniał ostatnio na antenie TVP prof. Ryszard Legutko – nie ma ani słowa, ani litery w unijnych traktatach. To jawna przemoc. Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro, mówiąc o tym, użył pojęć „agresja prawna” i „uzurpacja”. I trudno się z tym nie zgodzić.

Widać i czuć, że spór ten wchodzi w fazę przesilenia. Oto usłyszeliśmy wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, uznający polski system odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów za niezgodny z prawem UE. Co ciekawe, winnych państwach identyczne rozwiązania są zgodne z prawem Unii. A precyzyjnie – nikt nawet o to nie pyta, bo to nie jest unijna kompetencja.

Rozstrzyga się w tych dniach, przez serię wyroków TSUE z jednej strony i polskiego Trybunału Konstytucyjnego z drugiej, rzecz zasadnicza – czy polska konstytucja jest najwyższym prawem w Polsce, czy też nadrzędne jest wobec niej prawo unijne? A właściwie dowolne polecenie przekazane pod tym płaszczykiem.

Co ciekawe, destrukcyjne skutki siłowych prób rozszerzania swoich kompetencji przez niektóre instytucje unijne wskazał w komentarzu w dzienniku „Tagesspiegel” wpływowy publicysta niemiecki Christoph von Marschall. W tekście zatytułowanym „Tak rozpada się Europa” ostrzegł: „Czy UE postąpiła mądrze, doprowadzając konflikt oprawa do skrajności? Osiąga coś wręcz przeciwnego: dzieli Europę. […] Wielu ekspertów prawa europejskiego zaprzecza, by prawo UE miało automatyczny priorytet”.

Oby to był głos otrzeźwienia. Bo świat, w którym o wszystkim będą decydowali urzędnicy czy sędziowie przez nikogo niewybrani, niemający za sobą demokratycznego mandatu, nieodwoływalni, coraz bardziej będzie przypominał tyranię. Nawet jeśli ktoś dziś uważa, że taka tyrania jest w jego interesie, prędzej czy później się przekona, jak słona jest cena utraty suwerenności i wolności. Fakt, że tym razem próba ta odbywa się pod błękitnymi sztandarami, niewiele zmienia.

Michał Karnowski