Archiwum

Polska przyjechała, Polska pamiętała

Państwo polskie nie szczędzi środków i sił, by odnaleźć szczątki bohaterów pomordowanych przez Sowietów, Niemców i innych wrogów naszego narodu. I co ważne, nie ma u nas właściwie debaty, czy warto, czy nie za drogo, czy nie lepiej wydać na coś innego. Z tej postawy, ciężko wywalczonej przez pokolenia patriotów, możemy być naprawdę dumni. To coś, co nas mocno odróżnia od naszych bliskich sąsiadów, również doświadczonych komunizmem. Ale pamiętamy też o żyjących, tych rozrzuconych o świecie. Pamiętamy nie tylko o Polakach z urodzenia, lecz także o tych, którzy Polskę i polskość wybrali z własnej woli i dochowali wierności naszej sprawie w najtrudniejszych, najcięższych czasach.

Kilka dni temu w ambasadzie RP w Madrycie mieliśmy piękny przykład. Ministrowie Andrzej Dera z Kancelarii Prezydenta oraz pełnomocnik rządu ds. Polonii i Polaków za granicą Jan Dziedziczak wręczyli Renacie Habsburg Lorena de Zulueta wysokie odznaczenia przyznane jej rodzicom. Karol Olbracht otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, a jego żona Alicja Ankarcrona, Szwedka z urodzenia, Krzyż Komandorski. „Polska nie zapomniała! Polska przyjechała!” – powiedziała córka wyróżnionych, nie kryjąc wzruszenia. Z namaszczeniem ucałowała oba wręczone krzyże, po czym podkreśliła: „To jest bardzo polskie”. I zapewniła: „Zawsze będę pamiętała Polskę i nigdy jej nie zapomnę”.

Historia Habsburgów żywieckich jest bardzo ciekawa, ale skomplikowana i nie da się jej opowiedzieć w paru słowach. Dla nas ważne jest to, że na przełomie XIX i XX w. rodzina wybrała polskość. W czasie I wojny światowej ówczesny dziedzic dóbr, Karol Stefan, był najpoważniejszą kandydaturą do polskiego tronu w projektowanym państewku polskim pod kuratelą państw centralnych. Miał w sobie krew Piastów i Jagiellonów. Gdy sprawa upadła, rodzina z pełnym zaangażowaniem wsparła budowę niepodległej Rzeczypospolitej.

Najtrudniejszy egzamin zdała w czasie II wojny światowej. Karol Olbracht przyjął pierwszych Niemców w Żywcu w mundurze oficera Wojska Polskiego. Kilkukrotnie odmówił podpisania volkslisty. Niemcom miał powiedzieć: „Moje pochodzenie jest niemieckie, moim macierzystym jest język niemiecki, ale mam obywatelstwo polskie i czuję się Polakiem”. Majątek zajęło więc gestapo, głowę rodu aresztowano, więziono, torturowano, prześladowano. Jego losem osobiście interesował się Himmler. Przed egzekucją uratowały go interwencje Habsburgów, zwłaszcza w Rzymie. Ale cena i tak była wysoka: utrata zdrowia, w tym oka. Alicja współpracowała z ZWZ i AK, prowadziła nasłuch zagranicznych stacji radiowych. Została odznaczona Krzyżem Walecznych przez państwo podziemne. Obaj synowie walczyli w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Kazimierz Badeni już po wojnie przyjmie święcenia i imię Joachim. Po wojnie Karol i Alicja zdołali uciec z komunistycznej Polski do Szwecji. Tam zmarli w1951 r. Dzieci rozjechały się po świecie, Renata wyszła za syna hiszpańskiego dyplomaty.

W liście, który do uczestników madryckiej ceremonii skierował Andrzej Duda, prezydent podkreślił, że odznaczenia są wyrazem wdzięczności za dzieje Habsburgów żywieckich – „pisane miłością do Polski”. A premier Mateusz Morawiecki stwierdził: „Swoim życiem Karol i Alicja pokazali, że ojczyzna z wyboru zobowiązuje bardziej niż ojczyzna z urodzenia”. Habsburgowie z Żywca wypełnili to zobowiązanie do końca, nie wahając się ryzykować własnym życiem. I dlatego dobrze, że Polska też wywiązała się ze swoich obowiązków, za co szczególne podziękowania należą się prof. Andrzejowi Nowakowi oraz mec. Krzysztofowi Góralczykowi, którzy uruchomili całe przedsięwzięcie.

Jacek Karnowski