Archiwum

Nic nie jest za darmo

Reforma wymiaru sprawiedliwości nie tylko nie jest zadaniem łatwym, lecz jest zadaniem arcytrudnym. Wywołuje potężny sprzeciw w Polsce i za granicą. Tworzy konflikty, które z pewnością niepokoją wielu Polaków. Ale innej drogi nie ma. Tylko zmiany daleko idące mają sens. Nie uda się zmienić wymiaru sprawiedliwości bez likwidacji niemal pełnego samorządu środowiska sędziowskiego,
bez przesunięcia części uprawnień – daleko nie wszystkich – w stronę parlamentu. A to jest istota zmian przeprowadzanych przez Prawo i Sprawiedliwość.

Jeśli się leży między Niemcami a Rosją, to niepodległości i suwerenności nie dostaje się za darmo. A częścią niepodległości jest porządny wymiar sprawiedliwości. Taki, który nie uważa, że jego najważniejszym zadaniem jest blokowanie zmian i podtrzymywanie istniejącej sieci interesów. Niestety, w III RP sądy nie tylko wymierzały, bardzo często ułomnie, sprawiedliwość; przede wszystkim były bezpiecznikiem, który miał pilnować, by sprawy biegły zgodnie ze scenariuszem.

Dziś słyszymy, że jakakolwiek próba zmian to zamach na konstytucję. A przecież konstytucja jednoznacznie przyznaje parlamentowi prawo do regulowania ustroju sądów za pomocą ustawy. Podobnie pusty jest zarzut dotyczący przerwania kadencji Sądu Najwyższego czy Krajowej Rady Sądownictwa. Instytucje te nie mają jednej, jasno określonej kadencji; ich członkowie przychodzą i odchodzą w różnych terminach. Czekanie na koniec kadencji oznaczałoby czekanie bez końca, oznaczałoby, że tylko zmiana konstytucji umożliwia jakąkolwiek reformę.

To, co powstało u zarania III RP, przedstawia się nam jako rzeczywistość jedynie możliwą, namaszczoną tajemniczymi świętymi olejami Magdalenki. Jakakolwiek próba korekty oznacza koniec świata, koniec demokracji. A przecież w Europie istnieje wiele różnych rozwiązań w sferze sądownictwa. W niemal wszystkich krajach władza polityczna ma prawo do podejmowania kluczowych decyzji personalnych. Co więcej, nikt nie odmawia zachodnim narodom prawa do naprawiania tych dziedzin życia publicznego, które szwankują. Inne zasady mają dotyczyć krajów postkomunistycznych – te mają jakiś niepisany obowiązek wiecznego życia pod „opieką” niesprawnych, często skorumpowanych instytucji. Im – czyli nam – wciąż mniej wolno.

Działania podjęte przez PiS nie mają sensu w perspektywie jednej kadencji. Głębokie zmiany muszą się uleżeć, muszą okrzepnąć. Reforma wymiaru sprawiedliwości – tak jak inne głębokie reformy – jest więc znakiem ambicji. Obóz rządzący – z Jarosławem Kaczyńskim na czele – nie ogranicza się do prostego zarządzania, nie zadowala się bardzo dobrymi notowaniami ani świetnymi wynikami gospodarczymi. Chce więcej. Chce Polski, która odzyska moc, która będzie zdolna do zdobycia miejsca wśród realnie pierwszych państw europejskich.

Działania opozycji, która z desperacji polubiła nawet takie słowa, jak „naród”, „wspólnota”, „wartości”, która zaczęła śpiewać hymn, nie są w naszych dziejach niczym nowym. Już w XVIII w. próby naprawy chorej Rzeczypospolitej zwalczano pod hasłem obrony „wolności” i „tego, co było”. Wiemy, jak to się skończyło. Stając przed szansą, której nie mieliśmy od 300 lat, musimy jasno widzieć tę dziejową stawkę.

Jacek Karnowski