Archiwum

Zmarł opiekun Polonii

Zmarł abp Szczepan Wesoły (1926–2018) – Duszpasterz Polonii poza granicami Kraju. Odszedł w setną rocznicę Niepodległej, a jeszcze nie dawno otrzymałem radosną informację z Kancelarii Prezydenta RP o odznaczeniu arcybiskupa Orderem Orła Białego. Przez ostatnie lata był już mocno schorowany, nie mogłem go zobaczyć, gdy po raz ostatni byłem w Rzymie.

Poznałem go w latach 90., gdy przyjeżdżałem do Wiecznego Miasta, by tam – w polonijnych archiwach – zdobywać wiedzę o roli Kościoła katolickiego w podtrzymywaniu naszego Narodu w polskości, w Kraju i za granicą. Podczas jednego z ostatnich spotkań z 2010 r. otrzymałem od niego świeżo wydaną książkę, zbiór jego felietonów polemicznych wobec polityki wyznaniowej i informacyjnej prowadzonej w Kraju przez ówczesne władze, z lat 1968-1989, które pisywał do londyńskiego dodatku do „Dziennika Polskiego” pt. „Tydzień Polski”, pod pseudonimem: „Może warto przypomnieć tamte lata zmagań Kościoła z zakłamaniem komunistycznym” – pisał we wstępie już nie jako Wacław Koźmiński, a abp Szczepan Wesoły. A mnie napisał miłą dedykację: „Szanownemu Panu Profesorowi Żarynowi, z wyrazami uznania za wysiłki przedstawienia prawdziwej sytuacji Kościoła w PRL”. Te „wysiłki”, to słowo klucz, gdyż pamiętam i mam w swoich zbiorach jego listy pisane do mnie, na ogół krytyczne i świetnie udokumentowane, a komentujące kolejne moje prace historyczne. Kim był?

Urodził się i mieszkał na Śląsku, w czasie wojny w Sosnowcu, gdzie w 1943 r. został wcielony do Wermachtu i wysłany na front we Francji; tam zbiegł do armii amerykańskiej, by następnie trafić do II Korpusu Polskiego we Włoszech gen. Andersa. Po wojnie pozostał na Zachodzie. W 1956 r. przyjął święcenia kapłańskie. Następnie doktoryzował się studiując na kolejnych uniwersytetach papieskich. Poza innymi ważnymi funkcjami, od początku swej posługi kapłańskiej został skierowany jako duszpasterz dla Polonii, najpierw u boku abp Józefa Gawliny, a od 1968 r. jako biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej, kardynała Stefana Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia. Aktywnie tworzył program obchodów milenijnych poza granicami Kraju, pracował w Biurze Prasowym Sekretariatu Soboru Watykańskiego II. Jako delegat Prymasa Polski ds. duszpasterstwa emigracji pełnił wiele prestiżowych, ale i pracochłonnych funkcji m.in. jako proboszcz (rektor) kościoła św. Stanisława w Rzymie, redaktor „Duszpasterza Polskiego Zagranicą”, sekretarz Komisji EP ds. Duszpasterstwa Emigracji, czy też Przewodniczący Rady Administracji Fundacji Jana Pawła II w Rzymie. Szczególnie aktywny w dobie PRL, poznał wszystkie środowiska polonijne, wszędzie pozostawiając swoje głębokie przemyślenia, widoczne choćby na kartach zbiorów wydanych homilii. Nie tylko z zamiłowania był historykiem; należał do pokolenia postaci historycznych, niezwykłych w polskim Kościele, a listę tę otwierają i zawsze otwierać będą dwa nazwiska: Jana Pawła II i Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Obecny numer naszego pisma poświęcamy, w znacznej części, papieżowi-Polakowi. Jego niezwykły pontyfikat polegał nie tylko na tym, że papież przyczynił się do obalenia komunizmu i wyzwolenia Europy Środkowo-Wschodniej z pogaństwa marksistowskiego. To dzieło kontynuował także do końca swego pontyfikatu próbując nas wyzwolić z kolejnych jego wcieleń, widząc w kulturze – w jej narzędziach, także w talentach ludzkich – potencjał kierujący każdego z nas w stronę Pana Boga, jeśli tylko chcemy. Ale jak tę wolność rozumieć? „Tak, trzeba wychowania do wolności, trzeba dojrzałej wolności. Tylko na takiej może się opierać społeczeństwo, naród, wszystkie dziedziny jego życia, ale nie można stwarzać fikcji wolności, która rzekomo człowieka wyzwala, a właściwie go zniewala i znieprawia. Z tego trzeba zrobić rachunek sumienia u progu III Rzeczypospolitej!” – wołał Papież podczas swojej IV Pielgrzymki do Polski w 1991 r., broniąc rodziny, cywilizacji życia, w duchu odpowiedzialności i wolności. W roku 2018 wypadałoby ten narodowy rachunek sumienia zrobić ponownie!

Prof. Jan Żaryn