Archiwum

Kto może budować muzea?

Kiedy w czerwcu tego roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego poinformowało, że w Toruniu kosztem 70 mln zł powstanie Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II, media III RP wpadły w nerwowość. Znów pisano o rzekomym imperium Rydzyka.

Kiedy w październiku 2014 r. otwarto Muzeum Historii Żydów Polskich „Polin” w Warszawie, na które 340 mln w sumie wyłożyło to samo ministerstwo wraz z samorządem stołecznym, te same media przyjęły je z radością. I nas ucieszyło. Można mieć zastrzeżenia do wybiórczego doboru tematów organizowanych tam debat, ale nie zmienia to faktu, że polscy Żydzi, po tysiącu latach obecności, po straszliwej zbrodni zgotowanej im na okupowanej polskiej ziemi przez państwo niemieckie, zasługują także na takie upamiętnienie.

Ale dlaczego jedno muzeum jest złe, a drugie dobre? Wszystko wskazuje na to, że niektóre środowiska denerwuje utrata monopolu na budowę placówek muzealnych.

Postarajmy się jednak dostrzec w tych atakach i dobro. Mamy potwierdzenie, że nowoczesne muzea, będące żywymi ośrodkami promieniowania intelektualnego, są ważne dla życia narodowego. Pojawiła się odwaga, by takie przedsięwzięcia wspierać. I wreszcie – ojciec dyrektor Tadeusz Rydzyk wraz ze współpracownikami nie zwalniają tempa. Każdy, kto tam był, wie, że żadna złotówka nie jest zmarnowana, a powstają dzieła wielkie.

Michał Karnowski

Sukces musi się uleżeć

Każdy, kto zna i rozumie kontekst, wie, że uzyskanie od Tel Awiwu ustępstwa w sprawach historycznych, i to tak szczególnie ważnych jak te związane z Holokaustem, było zadaniem na granicy tego, co w ogóle możliwe. Dlatego deklaracja premierów Polski i Izraela, zawierająca i uznanie antypolonizmu za problem, i sprawiedliwą ocenę okresu wojennego, musi zostać uznana za sukces. To był majstersztyk dyplomatyczny. Z arcytrudnej sytuacji wyszliśmy i z twarzą, i nie bez poważnych zysków.

Zrezygnowaliśmy z ustawy, która po globalnym wecie i tak była już martwa.

Każdy dzień, który upływa od ogłoszenia deklaracji, potwierdza, że rząd Netanjahu również zapłacił sporą cenę za zakończenie gorącej fazy konfliktu, również położył na szali sporo kapitału politycznego. W opinii lewicy izraelskiej to polska narzuciła swoją opowieść. Ale i u nas wielu próbuje albo podważyć, albo ośmieszyć kruche porozumienie. Ręka w rękę pracują nad tym i narodowcy, i salonowcy. Konflikt polsko-żydowski jest w interesie wielu, często odległych od siebie, środowisk. Połączyła je kalkulacja, że zderzenie z potężnymi siłami o zasięgu światowym doprowadzi do obalenia rządu. Spodziewano się narastającej izolacji Polski, konfliktu z USA, jawnych i cichych sankcji.

Deklaracja powinna być początkiem uczciwej rozmowy na nowych warunkach. To trudne, ale nie ma innej drogi. Mam jednak wrażenie, że nie należy się z tym śpieszyć. Musi opaść pył bitewny, muszą opaść emocje, zwłaszcza w Izraelu i USA. Zbyt ostentacyjne i pośpieszne korzystanie z sukcesu może wszystko wywrócić. To wszystko musi się trochę uleżeć.

Jacek Karnowski