Archiwum

Wycieczki – ucieczki w PRL

Jestem na tyle stary, że mogę z młodszymi czytelnikami „wSieci Historii” podzielić się niektórymi (proszę wybaczyć, że wybranymi i ocenzurowanymi) moimi przygodami okołowakacyjnymi z epoki PRL.

Dawno, dawno temu – w moim przypadku od lat 70. XX w. – jeździliśmy na wakacje za pomocą autostopu. Ta forma podróżowania miała znamiona organizacyjne i spontaniczność jednocześnie. Niektórzy zdobywali bowiem specjalne książeczki autostopowicza, w których znajdowały się kupony oddawane kierowcom (głównie wg mojej pamięci zbieraczami byli kierowcy samochodów ciężarowych). Posiadacze książeczek machali nimi, stojąc rankami i wieczorami przy polskich drogach. Ja nigdy nie miałem takiej książeczki, a jednak jeździłem (wraz z przyjaciółmi) po całej Polsce.

W pamięci utrwalił mi się w sposób szczególny mój pierwszy prywatny wypad na Zachód. Było lato 1979 r. W czerwcu był w Polsce papież Jan Paweł II. Ale chciałem więcej i więcej. W lipcu wystąpiłem o paszport, a po jego otrzymaniu ostatecznie pod koniec sierpnia 1979 r. dostałem wizę wjazdową do Włoch, tzw. tranzytową, czyli na pięć dni. I pojechałem. Najpierw pociągiem dojechałem do Wiednia, bo można było wtedy bez wizy znaleźć się w tym państwie – między Wschodem a Zachodem położonym. Mieszkali tam wówczas w Wiedniu moja kuzynka Krysia i jej znajomi. Panowie ciężko pracowali na czarno, a w nocy prowadzili polsko-polskie rozmowy. Nie mogli wracać, bo mieli ciągle za mało pieniędzy, a nie mieli ich więcej, bo ciągle prowadzili polsko-polskie rozmowy, mocno zakrapiane. Opuściłem ich. Najlepiej było łapać okazję na stacjach benzynowych. Miałem plecak z dużym namiotem i polską flagę. Najpierw dojechałem do Klagenfurtu. Potem zatrzymał się młody Włoch, który przyjechał do Austrii tylko po to, by tu wziąć benzynę – bo tańsza. Wracał do domu, tuż za granicą austriacko-włoską; dzięki temu na granicy nikt nas nie zatrzymał, a zatem moje pięć dni nigdy się nie zaczęły! Kolejne etapy podróży miały ten sam scenariusz. Flaga polska, zatrzymuje się samochód, a ja jadę do papieża Polaka. Wsiadaj!

Po kilku dniach spędzonych w Wenecji ruszyłem dalej. Był wtorek. Tak dojechałem do Rovigo, małego miasta położonego między Padwą a Bolonią. Była godz. 20–21. Zatrzymał się samochód, w środku korpulentny, łysawy kierowca i grupka wesołych dzieci upaćkanych pizzą. – Wspaniałe dzieci – mówię. – A nie, to nie moje; jestem proboszczem w pobliskiej parafii, nic wielkiego. Kościółek z XII w. – odparł. A ja swoje, że Polak, że papież, że jadę do Rzymu, na środową audiencję. – A to pan nie zdąży! – powiedział. Pożegnał się z dziećmi, które trafiły do rodziców, i pojechaliśmy do niego, do parafii. – Idź pan spać, a ja pana obudzę! – obiecał. Zostałem obudzony bodaj o 3.00 nad ranem. – Mam dla pana bilet, zawiozę pana na stację i zdąży pan do Rzymu. Pociąg przyjeżdża do Rzymu o 8.00 – wyjaśnił. Jakże byłem szczęśliwy, że jestem Polakiem!

W środę rano dojechałem zatem do Wiecznego Miasta i trafiłem bez trudu do Corda Cordi. Pierwszą osobą, którą poznałem, był ks. Kazimierz Przydatek, jezuita, wspaniała postać polskiego Kościoła. Znamy się do dziś, choć już dawno go nie widziałem. Mam nadzieję, że żyje i czuje się dobrze. Wtedy w 1979 r. papież mianował go opiekunem polskich pielgrzymów. Mieliśmy nie lada przywilej, chyba dedykowany jedynie młodym. Otóż w Prima Porta na obrzeżach Rzymu znajdowało się pole namiotowe, a Polacy mogli tam rozbić się za połowę ceny. Resztę płacił Watykan. Po audiencji środowej, podczas której stałem w wielkim tłumie na placu przed bazyliką św. Piotra, pojechałem zatem, by rozbić namiot i odpocząć. A gdzie tam! Natychmiast zjawił się ks. Kazimierz Przydatek z pytaniem: – Panie Janie, jest pan sam, a ma pan taki duży namiot. Ja mam tutaj pielgrzymkę z Warszawy, nocują w autobusie. Jest im niewygodnie. Czy dwóch–trzech chłopaków może pan przyjąć do siebie?.

I tak noc spędziłem z kolegami z Warszawy. Byli to studenci z SGGW, należeli do chóru, który śpiewał papieżowi podczas środowej audiencji. Byli wzruszeni, wspominali. Papież z nimi rozmawiał.

A jak wróciłem do Polski? Oczywiście autostopem. Z Polakami z Lublina, których poznałem na Prima Porta.

Jan Żaryn